¿Unidos en la diversidad? Un modelo para medir la cultura política de defensa en Europa

Main Article Content

Alberto Bueno
Luis Remiro

Revista CIDOB d’Afers Internacionals, nº 137
Cuatrimestral (mayo-septiembre 2024)
ISSN:1133-6595 | E-ISSN:2013-035X
DOI: https://doi.org/10.24241/rcai.2024.137.2.89


Fecha de recepción: 12.02.24 ; Fecha de aceptación: 09.05.24


 


La evolución de la Política Común de Seguridad y Defensa (PCSD) de la Unión Europea (UE) cuestiona si las sociedades de los estados miembros comparten una cultura de defensa común o convergente. Sin embargo, problemas conceptuales y metodológicos identificados en la literatura existente dificultan la medición de este fenómeno. Por ello, este artículo propone un nuevo modelo para medir la cultura política de defensa europea a partir de un análisis factorial mixto. Además, con base en diversos eurobarómetros, describe las actitudes actuales de la ciudadanía europea hacia la defensa y el impacto de la guerra en Ucrania. Las conclusiones apuntan, por un lado, a la existencia de diversas subculturas políticas de defensa dentro de la UE; y, por el otro, a varias fortalezas metodológicas, pero también limitaciones, a causa de los datos de los eurobarómetros disponibles.

Paraules clau:

cultura de defensa, cultura política, Unión Europea, Política Común de Seguridad y Defensa (PCSD), análisis factorial exploratorio (AFE), análisis factorial confirmatorio (AFC)

Article Details

Com citar
Bueno, Alberto; and Remiro, Luis. “¿Unidos en la diversidad? Un modelo para medir la cultura política de defensa en Europa”. Revista CIDOB d’afers internacionals, pp. 89-116, doi:10.24241/rcai.2024.137.2.89.

Referències

Almond, Gabriel A. y Verba, Sidney. The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations. Boston: Little, Brown and Company, 1965.

Angelucci, Davide y Isernia, Pierangelo. «Politicization and security policy: Parties, voters and the European Common Security and Defence Policy». European Union Politics, vol. 21, n.º 1 (2020), p. 64-86. DOI: https://doi.org/10.1177/1465116519851193

Barbé, Esther y Morillas, Pol. «The EU global strategy: the dynamics of a more politicized and politically integrated foreign policy». Cambridge Review of International Affairs, vol. 32, n.º 6 (2019), p. 753-770. DOI: https://doi.org/10.1080/09557571.2019.1588227

Berger, Thomas U. Cultures of Antimilitarism: National Security in Germany and Japan. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998.

Biava, Alessia. «The emergence of a strategic culture within the common security and defence policy». European Foreign Affairs Review, vol. 16, n.º 1 (2011), p. 41-58. DOI: https://doi.org/10.54648/eerr2011003

Biava, Alessia; Drent, Margriet y Herd, Graeme P. «Characterizing the European Union's strategic culture: An analytical framework». Journal of Common Market Studies, vol. 49, n.º 6 (2011), p. 1.227-1.248. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.2011.02195.x

Bickerton, Chris J.; Irondelle, Bastien y Menon, Anand. «Security Co‐operation beyond the Nation‐State: The EU's Common Security and Defence Policy». Journal of Common Market Studies, vol. 49, n.º 1 (2011), p. 1-21. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.2010.02126.x

Biehl, Heiko; Giegerich, Bastian y Jonas, Alexandra. Strategic cultures in Europe. Security and Defence Policies Across the Continent. Potsdam: Springer, 2013.

Bollen, Kenneth A. Structural equations with latent variables. Nueva York: John Wiley & Sons, 1989.

Booth, Ken. «The concept of Strategic Culture Affirmed», en: Jacobsen, Carl (ed.) Strategic Power: USA/USSR. Nueva York: Macmillan, 1990, p. 121-128.

Bueno, Alberto. «La política pública de fomento de la cultura de defensa en las universidades españolas: de su definición a su planificación». Revista Ensayos Militares, vol. 2, n.º 2 (2016), p. 31-48.

Bueno, Alberto. «La guerra de Ucrania y su impacto en las políticas de defensa de Alemania, Finlandia, Suecia y Dinamarca», en: Colom, Guillem y Baqués, Josep (eds.) El entorno estratégico tras la guerra de Ucrania. Valencia: Tirant Lo Blanch, 2023, p. 215-238.

Bueno, Alberto; Remiro, Luis; Calatrava, Adolfo y Martínez, Rafael. «Cultura de defensa en España: una nueva propuesta teórico-conceptual». Revista de Pensamiento Estratégico y Seguridad CISDE, vol. 8, n.º 1 (2023), p. 71-91.

Buzan, Barry; Wæver, Ole y De Wilde, Jaap. Security: A new framework for analysis. Londres: Lynne Rienner Publishers, 1998.

Comisión Europea. «Eurobarómetro 54.1». GESIS Data Archive, ZA3387, (octubre-noviembre, 2000) (en línea) https://search.gesis.org/research_data/ZA3387

Comisión Europea. «Eurobarómetro 96.2». GESIS Data Archive, ZA7953, (2021) (en línea) https://doi.org/10.4232/1.14063

Comisión Europea. «Eurobarómetro 98.2». GESIS Data Archive, ZA7953, (2023) (en línea) https://doi.org/10.4232/1.14081

Cornish, Paul y Edwards, Geoffrey. «Beyond the EU/NATO dichotomy: the beginnings of a European strategic culture». International Affairs, vol. 77, n.º 3 (2001), p. 587-603. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2346.00208

Cornish, Paul y Edwards, Geoffrey. «The strategic culture of the European Union: a progress report». International Affairs, vol. 81, n.º 4 (2005), p. 801-820. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2346.2005.00485.x

Costello, Anna B. y Osborne, Jason. «Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis». Practical assessment, research, and evaluation, vol. 10, n.º 1 (2005), p. 7. DOI: https://doi.org/10.7275/jyj1-4868

Davies, James C. «Some relations between events and attitudes». American Political Science Review, vol. 46, n.º 3 (1952), p. 777-789. DOI: https://doi.org/10.2307/1952284

De Puig, Lluís M.. «Creando una identidad europea de defensa. La perspectiva de la Unión Europea Occidental». Revista CIDOB D'Afers Internacionals, n.º 38-39 (1997), p. 101-106.

Edwards, Geoffrey. «Is there a security culture in the enlarged European Union?» The International Spectator, vol. 41, n.º 3 (2006), p. 7-23. DOI: https://doi.org/10.1080/03932720608459424

Elkins, David. J. y Simeon, Richard. E. B. «A Cause in Search of An Effect; Or What Does Elite Political Culture Explain». Comparative Politics, vol. 11, n.º 2 (1979), p. 117-146. DOI: https://doi.org/10.2307/421752

Eichenberg, Richard C. «Trends: Having it both ways: European defense integration and the commitment to NATO». The Public Opinion Quarterly, vol. 67, n.º 4 (2003), p. 627-659. DOI: https://doi.org/10.1086/379087

Field, Andy. Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Londres: Sage, 2013.

Fiott, Daniel. (ed.), «The Common Security and Defence Policy: National Perspectives». Egmont Paper, vol. 79, (2015) (en línea) [Fecha de consulta: 30.10.2023] https://www.egmontinstitute.be/app/uploads/2015/05/ep79.pdf?type=pdf

Fiott, Daniel. «Strategic Autonomy: Towards' European Sovereignty'in Defence?». European Union Institute for Security Studies, n.º 18 (2018) (en línea) [Fecha de consulta: 01.03.2024] https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep21120.pdf

Gavras, Konstantin; Mader, Matthias y Schoen, Harald. «Convergence of European security and defence preferences? A quantitative text analysis of strategy papers, 1994–2018». European Union Politics, vol. 23, n.º 4 (2022), p. 662-679. DOI: https://doi.org/10.1177/14651165221103026

Gariup, Monica. European Security Culture: Language, Theory, Policy. Nueva York: Routledge, 2009.

Giegerich, Bastian. European Security and Strategic Culture: National Responses to the EU's Security and Defence Policy. Baden-Baden: Nomos, 2006.

Ghalehdar, Payam. «Why a Common EU Strategic Culture is Neither Necessary nor Desirable». Beyond Autonomy. Rethinking Europe as a Strategic Actor, (2021), p. 19-28 (en línea) [Fecha de consulta: 29.10.2023] https://www.lse.ac.uk/ideas/Assets/Documents/reports/LSE-IDEAS-FNF-Beyond-Autonomy.pdf

Gray, Colin S. Modern Strategy. Oxford: Oxford University Press, 1999.

Guadagnoli, Edward y Velicer, Wayne F. «Relation of sample size to the stability of component patterns». Psychological bulletin, vol. 103, n.º 2 (1988), p. 265-275. DOI: 10.1037/0033-2909.103.2.265

Haesebrouk, Tim. «EU Member State Support to Ukraine». Foreign Policy Analysis, vol. 20, n.º 2 (2024). DOI: https://doi.org/10.1093/fpa/orae005

Håkansson, Calle. «The Ukraine war and the emergence of the European commission as a geopolitical actor». Journal of European Integration, vol. 46, n.º 1 (2024), p. 25-45. DOI: 10.1080/07036337.2023.2239998

Haine, Jean-Yves. «The rise and fall of the Common Security and Defence Policy: bringing strategic culture back in», en: Kunz, Barbara (eds.) Neoclassical Realism in European politics. Manchester: Manchester University Press, 2012, p. 182–213.

Ham, Peter Van. «The prospects for a European security and defence identity». European Security, vol. 4, n.º 4 (1995), p. 523-545. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839508407238

Helly, Damien. «Europe: cultures of defence and the defence of cultures». Nação e Defesa, n.º 150 (2018), p. 10-22.

Hu, Li‐tze y Bentler, Peter M. «Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives». Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, vol. 6, n.º 1 (1999), p. 1-55. DOI: https://doi.org/10.1080/10705519909540118

Irondelle, Bastien; Mérand, Frédéric y Foucault, Martial. «Public support for European defence: Does strategic culture matter?». European Journal of Political Research, vol. 54, n.º 2 (2015), p. 363-383. DOI: https://doi.org/10.1111/1475-6765.12090

Isernia, Pierangelo y Olmastroni, Francesco. «Public Opinion and European Foreign Policy», en: Jorgensen, Knud Erik; Kalland Aartad, Aasne; Drieskens, Edith; Laatikainen, Katie y Tonra, Ben (eds.) The SAGE Handboook of European Foreign Policy. Londres: SAGE, 2015, p. 398-412.

Johnston, Alastair I. «Thinking about Strategic Culture». International Security, vol. 19, n.º 4 (1995), p. 32-64. DOI: https://doi.org/10.2307/2539119

Kenny, David A. «Measuring model fit», (5 de junio de 2020) (en línea). [Fecha de consulta: 16.11.2023] https://davidakenny.net/cm/fit.htm

Kirchner, Emil y Sperling, James. «Will form lead to function? Institutional enlargement and the creation of a European security and defence identity». Contemporary Security Policy, vol. 21, n.º 1 (2000), p. 23-45. DOI: https://doi.org/10.1080/13523260008404243

Kline, Rex B. Principles and practice of structural equation modeling. Nueva York: Guilford press, 2023.

Lantis, Jeffrey S. «Strategic Culture and National Security Policy». International Studies Re-view, vol. 4, n.º 3 (2002), p. 87-113. DOI: https://doi.org/10.1111/1521-9488.t01-1-00266

Lantis, Jeffrey S. y Howlett, Darryl. «Strategic culture», en: Baylis, John; Wirtz, James J. y Gray, Colin S. (eds.) Strategy in the Contemporary World. Oxford: Oxford University Press, 2016, p. 89-107.

Latham, Andrew. «Constructing National Security: Culture and Identity in Indian Arms Control and Disarmament Practice». Contemporary Security Policy, vol. 19, n.º 1 (1998), p. 129-158. DOI: https://doi.org/10.1080/13523269808404181

Libel, Tamir. «Rethinking strategic culture: A computational (social science) discursive-institutionalist approach». Journal of Strategic Studies, vol. 43, n.º 5 (2020a), p. 686-709. DOI: https://doi.org/10.1080/01402390.2018.1545645

Libel, Tamir. «Strategic culture as a (discursive) institution: a proposal for falsifiable theoretical model with computational operationalization». Defence Studies, vol. 20, n.º 4 (2020b), p. 353-372. DOI: https://doi.org/10.1080/14702436.2020.1814152

Mader, Matthias «Increased support for collective defence in times of threat: European public opinion before and after Russia’s invasion of Ukraine». Policy Studies, Vol. 45, n.º 3-4 (2024), p. 402-422. https://doi-org.sire.ub.edu/10.1080/01442872.2024.230244. 1

Mader, Matthias; Olmastroni, Francesco y Isernia, Pierangelo. «The Polls-Trends: Public Opinion Toward European Defense Policy and Nato: Still Wanting it Both Ways?». Public Opinion Quarterly, vol. 84, n.º 2 (2020), p. 551-582. DOI: https://doi.org/10.1093/poq/nfaa031

Marsh, Herbert W.; Morin, Alexandre J.; Parker, Philip D. y Kaur, Gurvinder. «Exploratory structural equation modeling: An integration of the best features of exploratory and confirmatory factor analysis». Annual review of clinical psychology, vol. 10, (2014), p. 85-110. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-032813-153700

Meyer, Christoph O. «Convergence towards a European strategic culture? A constructivist framework for explaining changing norms». European Journal of International Relations, vol. 11, n.º 4 (2005), p. 523-549. DOI: https://doi.org/10.1177/1354066105057899

Meyer, Christoph O. «The purpose and pitfalls of constructivist forecasting: Insights from strategic culture research for the European Union's evolution as a military power». International Studies Quarterly, vol. 55, n.º 3 (2011), p. 669-690. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2478.2011.00648.x

Mi, Xue. «Strategic cultures between the EU member states: convergence or divergence?». European Security, vol. 0, n.º 0 (2022), p. 1-25. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839.2022.2159384

Nunes, Isabel Ferreira. «Security culture, strategic approach and the implementation and Operationalization of European Security». Nação e Defesa, n.º 127 (2010), p. 51-80.

Paile-Calvo, Sylvain. «European Strategic Culture in the Citizens' Eyes». Сигурност и отбрана, n.º 1 (2023), p. 9-22.

Parzymies, Stanislaw. «The European Security and Defence Identity: Myth or Reality». Polish Quarterly of International Affairs, vol. 8, (1999), p. 11-42.

Peters, Dirk. «European security policy for the people? Public opinion and the EU's Common Foreign, Security and Defence policy». European Security, vol. 23, n.º 4 (2014), p. 388-408. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839.2013.875531

Pirani, Pietro. «Elites in action: change and continuity in strategic culture». Political Studies Review, vol. 14, n.º 4 (2014), p. 512-520. DOI: https://doi.org/10.1111/1478-9302.12058

Remiro, Luis; Calatrava, Adolfo; Bueno, Alberto y Martínez, Rafa. «Political culture and defence policy: a model of five-subtypes to explain the Spanish defence political culture». European Politics and Society, (2024), p. 1-22. DOI: https://doi.org/10.1080/23745118.2024.2324888

Ribeiro, Filipa Perdigão. «The discursive construction of collective narratives on Portuguese national identity: homogeneity or diversity?». Comunicação e sociedade, vol. 34, (2018), p. 325-342. DOI: https://doi.org/10.17231/comsoc.34(2018).2952

Rynning, Sten. «The European Union: towards a strategic culture?». Security dialogue, vol. 34, n.º 4 (2003), p. 479-496. DOI: https://doi.org/10.1177/0967010603344007

Savalei, Victoria. «On the computation of the RMSEA and CFI from the mean-and-variance corrected test statistic with nonnormal data in SEM». Multivariate behavioral research, vol. 53, n.º 3 (2018), p. 419-429. DOI: https://doi.org/10.1080/00273171.2018.1455142

Schilde, Kaija; Anderson, Stephanie y Garder, Andrew. «A more martial Europe? Public opinion, permissive consensus, and EU defence policy». European Security, vol. 28, n.º 2 (2019), p. 153-172. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839.2019.1617275

Schmidt, Peter y Zyla, Benjamin. European Security Policy and Strategic Culture. Nueva York: Routledge, 2013a.

Schmidt, Peter y Zyla, Benjamin. «European security policy: Strategic culture in operation?», en: Schmidt, Peter y Zyla, Benjamin (eds.) European Security Policy and strategic culture. Routledge, 2013b, p. 1-10.

Segal, Gerald. «Defence culture and Sino‐Soviet relations». The Journal of Strategic Studies, vol. 8, n.º 2 (1985), p. 180-198. DOI: https://doi.org/10.1080/01402398508437219

WBG-World Bank Group. «Military Expenditure (% of GDP) – European Union. Greece»., (2024) (en línea) [Fecha de consulta: 03.03.2024] https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPND.GD.ZS?end=2022&locations=EU-GR&start=1995&view=chart

Snyder, Jack L. The Soviet Strategic Culture. Implications for Limited Nuclear Operations. Santa Mónica: Rand Corp., 1977.

Tardy, Thierry. «The European Union: from conflict prevention to “preventive engagement” still a civilian power lacking a strategic culture». International Journal, vol. 62, n.º 3 (2007), p. 539-558. DOI: https://doi.org/10.1177/002070200706200306

Tardy, Thierry. «Does European defence really matter? Fortunes and misfortunes of the Common Security and Defence Policy». European security, vol. 27, n.º 2 (2018), p. 119-137. DOI: https://doi.org/10.1080/09662839.2018.1454434

Tappe, Jonathan y Doeser, Fredrik. «A machine learning approach to the study of German strategic culture». Contemporary Security Policy, vol. 42, n.º 4 (2021), p. 450-474. DOI: https://doi.org/10.1080/13523260.2021.1992150

Wang, Chendi y Moise, Alexandru D. «A unified autonomous Europe? Public opinion of the EU's foreign and security policy». Journal of European Public Policy, vol. 30, n.º 8 (2023), p. 1.679-1.698. DOI: https://doi.org/10.1080/13501763.2023.2217230

Wæver, Ole. «European security identities». Journal of Common Market Studies, vol. 34, n.º 1 (1996), p. 103-132. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-5965.1996.tb00562.x

Wasinski, Christophe. «La notion de culture stratégique dans les études stratégiques», en: Taillat, Stéphane; Henrotin, Joseph y Schmitt, Olivier (dirs.) Guerre et stratégie. Approches, Concepts. París: Presses Universitaries de France, 2017, p. 131-147.

Articles similars

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

També podeu iniciar una cerca avançada per similitud per a aquest article.